02/06/2007: De geautomatiseerde stem buiten België

In Europa

Ondanks een intense en volgehouden lobbycampagne van de betrokken industriële en commerciële ondernemingen maken dezer dagen slechts twee van de zevenentwintig lidstaten van de Europese Unie op grote schaal gebruik van geautomatiseerde stem- en telsystemen : Nederland en ... België.

Nederland is het enige land dat een meerderheid van de kiezers (90%) dwingt deze electronische systemen te gebruiken. Maar de burgervereniging « Wij vertrouwen stemcomputers niet » is erin geslaagd het gebrek aan beveiliging van één van de gebruikte systemen aan te tonen, wat leidde tot de recente uitsluiting van een fabrikant (SDU) en wat meebracht dat tijdens de laatste verkiezingen zo’n 10% van de kiezers opnieuw m.b.v. het traditionele stembiljet hun stem konden uitbrengen. Ook werd een commissie gevormd die verondersteld wordt eind 2007 haar conclusies af te leveren. [2]

In Duitsland en in Frankrijk gaat het slechts om ongeveer 3% van de kiezers.
Tijdens de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen in 2007 hebben de stemmachines vaak voor problemen gezorgd, en het wantrouwen van vele kiezers gewekt. Dat heeft er verschillende burgemeesters toe aangezet tot afschaffing van dit stemsysteem over te gaan vanaf de tweede ronde van deze verkiezingen.

In de overige landen van de Europese Unie wordt de electronische stembusgang slechts bij wijze van experiment, op zeer kleine schaal of zelfs helemaal niet toegepast.

In Italië werden alle experimenten stopgezet ten gevolge van het schandaal dat uitbrak rond kwaadwillige manipulaties tijdens de geautomatiseerde teloperaties tijdens de verkiezingen van 2006 (blanco stemmen zouden omgezet zijn in stemmen voor Berlusconi).

In Ierland had de regering na enkele jaren experimenteren en ondanks de tegenkanting van een groeiend aantal burgers en parlementsleden met het oog op de verkiezingen van 2004 voor een totaalbedrag van 52 miljoen euro 7.500 stemcomputers laten aankopen. Maar het protest van de parlementsleden van de oppositie en twee overtuigende verslagen van de op initiatief van het parlement gevormde « Commission on Electronic Voting » hebben ervoor gezorgd dat deze machines tot nu toe niet in gebruik genomen zijn. [3]

Het stemmen via Internet : dit systeem dat het stemgeheim allerminst kan veilig stellen (aangezien niets kan garanderen dat de kiezer alleen zal zijn op het ogenblik dat hij zijn stem uitbrengt bestaat enkel in een experimenteel stadium in enkele landen. Het verst gevorderd zijn hierin Zwitserland en Estland.

Buiten Europa

Zelfs indien enkele grote democratiën erg ver gaan in het gebruik van verschillende electronische stemsystemen, dan nog blijven de geautomatiseerde systemen op wereldvlak duidelijk in een minderheidspositie.

Alleen Indië en Brazilië hebben er voor 100% van hun kiezerskorps een ingevoerd.
In geen van beide gevallen bestaat de mogelijkheid tot een betrouwbare hertelling van de resultaten over te gaan (er zijn namelijk geen stembiljetten).
In Brazilië vond de overgang van een manuele stem naar een electronische stem dankzij de overweldigende macht van het « Hoger Electoraal Rechtshof » plaats zonder ook maar één democratisch debat. [4]

In Venezuela zijn meer dan 90% van de kiezers betrokken. In 2000 zijn verkiezingen moeten worden uitgesteld ten gevolge van een belangrijk technisch probleem. [5] Daarbij moet worden opgemerkt dat de kiezers tijdens de verkiezingen van 2006 een door de stemcomputer afgedrukt stembiljet in handen kregen, dat ze zelf in een urne moesten stoppen. Na afloop van de stembusgang werden enkele miljoenen stembiljetten geteld en de resultaten van deze telling werden vergeleken met de resultaten die door de electronische machines werden opgegeven. Wij beschikken echter niet over cijfers betreffende de kostprijs van deze verkiezingsprocedure, die niet alleen duurder zal zijn dan een verkiezing m.b.v. stembiljetten maar ook duurder dan een electronische stembusgang zonder afdruk op papier.

In de Verenigde Staten zijn tijdens de verkiezingen van 2006 ongeveer drie kwart van de kiezers onderworpen geweest aan verschillende geautomatiseerde stemsystemen. In ongeveer de helft van de gevallen ging het om optische lezing van de stembiljetten. [6] Sinds de presidentsverkiezingen van november 2000 zijn evenwel talrijke problemen aan het licht gekomen. Dit verklaart mede waarom vandaag zesentwintig Amerikaanse staten die geautomatiseerde systemen gebruiken in hun wetgeving de verplichting opnamen ook stembiljetten te produceren die het mogelijk moeten maken manuele hertellingen uit te voeren.
Andere staten, waaronder Florida, hebben besloten de stemcomputers aan de kant te schuiven en een systeem van optische lezing van stembiljetten toe te passen.

In Canada is een electronisch kiessysteem tot nu toe slechts in lokale verkiezingen aangewend. In Québec werd besloten tot een moratorium ten gevolge van de vele problemen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2005.

Ondanks de ondoorzichtigheid van de electronische stem- en telsystemen zijn in alle verkiezingen waarbij geautomatiseerde procedures werden gebruikt talrijke onvrijwillige of opzettelijke storingen vastgesteld.